New York Times: «Η επιθετικότητα της Τουρκίας πρόβλημα για το ΝΑΤΟ – Όλοι το γνωρίζουν, λίγοι το συζητούν»

«Η τουρκική επιθετικότητα είναι ο “ελέφαντας στο δωμάτιο” του ΝΑΤΟ», αναφέρει στον τίτλο της η εφημερίδα New York Times, επισημαίνοντας ότι Ευρωπαίοι διπλωμάτες αναγνωρίζουν το πρόβλημα που δημιουργεί στη Συμμαχία η «ολοένα και πιο διεκδικητική, φιλόδοξη και απολυταρχική Τουρκία», που λίγο έλειψε να προκαλέσει σύγκρουση προ δύο εβδομάδων στο Αιγαίο, αλλά, όπως λένε, «είναι ένα θέμα που λίγοι θέλουν να συζητήσουν».

«Μέλος του ΝΑΤΟ από το 1952, η Τουρκία είναι πολύ μεγάλη, ισχυρή και στρατηγικά σημαντική –βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης και Ασίας– για να επιτραπεί μια ανοιχτή αντιπαράθεση μαζί της, εξηγούν αξιωματούχοι της Συμμαχίας. Η Tουρκία απορρίπτει την κριτική για τη συμπεριφορά της ως αδικαιολόγητη, αλλά ορισμένοι πρεσβευτές του ΝΑΤΟ πιστεύουν ότι η Τουρκία συνιστά πλέον μια ανοιχτή πρόκληση στις δημοκρατικές αξίες και στη συλλογική άμυνα της Συμμαχίας. Η επιθετικότερη, πιο εθνικιστική και στραμμένη στη θρησκεία Τουρκία βρίσκεται ολοένα και περισσότερο σε αντίθεση με τους δυτικούς συμμάχους της αναφορικά με τη Λιβύη, τη Συρία, το Ιράκ, τη Ρωσία και τους ενεργειακούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο. Η μεταστροφή της προς την ισχυρή διακυβέρνηση μετά από 17 χρόνια εξουσίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι κάτι που επίσης έχει θορυβήσει άλλα μέλη του ΝΑΤΟ. “Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς την Τουρκία ως σύμμαχο των ΗΠΑ”, δήλωσε ο Φίλιπ Χ. Γκόρντον, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής και πρώην βοηθός υπουργός Εξωτερικών που χειρίστηκε θέματα της Τουρκίας επί κυβέρνησης Ομπάμα. Ωστόσο, η Τουρκία μοιάζει να αποκτά το ελεύθερο των κινήσεων, υποστηρίζουν αναλυτές, καθώς ο δρόμος μένει ανοιχτός για εκείνη λόγω μιας έλλειψης συνεκτικής πολιτικής στην ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, την οποία οξύνει ακόμα περισσότερο η περιφρόνηση του προέδρου Τραμπ για το ΝΑΤΟ και ο θαυμασμός του για τον Ερντογάν», αναφέρει το άρθρο.

Τα S-400 από τη Ρωσία

Όπως υπογραμμίζουν οι NYT, το ρήγμα μεταξύ των νατοϊκών συμμάχων και της Τουρκίας διευρύνεται από την υποστήριξη της Άγκυρας προς διάφορες ένοπλες ομάδες στη Συρία, από την αγορά των S-400 παρά τις έντονες αντιδράσεις της Ουάσιγκτον και άλλων μελών της Συμμαχίας, την παραβίαση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, τις επιθετικές γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο, τη διαρκή «δαιμονοποίηση» του Ισραήλ και την κρατική παραπληροφόρηση. Αλλά η ανεκτικότητα αξιωματούχων του ΝΑΤΟ, και δη του γ.γ. Γενς Στόλτενμπεργκ, δεν βοήθησε την κατάσταση, επισημαίνουν αναλυτές στο άρθρο.

«Η τελευταία σοβαρή συζήτηση μεταξύ πρεσβευτών του ΝΑΤΟ αναφορικά με την πολιτική της Τουρκίας έγινε στα τέλη του προηγούμενου έτους, παρά την αγορά του αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Άλλες χώρες, όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, υπολείπονται επίσης στην κλίμακα αξιών, υποστήριξε ο Νίκολας Μπερνς, πρώην πρεσβευτής του ΝΑΤΟ, που βρίσκεται τώρα στο Χάρβαρντ. Αλλά μόνο η Τουρκία εμποδίζει τις βασικές δράσεις της Συμμαχίας», αποκλείοντας την ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων με χώρες που δεν της αρέσουν όπως το Ισραήλ, η Αρμενία, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ επί πολλούς μήνες μπλοκάρει σχέδιο του ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση της Πολωνίας και των κρατών της Βαλτικής, που συνορεύουν με τη Ρωσία, ενώ επέμεινε να χαρακτηρίσει η Συμμαχία ως «τρομοκρατικές» διάφορες ένοπλες κουρδικές ομάδες, οι οποίες αγωνίστηκαν για την ανεξαρτησία τους και μερικές εκ των οποίων είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του ISIS και της Αλ Κάιντα στη Συρία και το Ιράκ.

Το δημοσίευμα τονίζει ότι αν αναπτυχθούν οι S-400 Ρώσοι μηχανικοί θα αποκτήσουν πρόσβαση σ’ ένα σύστημα αεράμυνας μέλους του ΝΑΤΟ και σε πολύτιμες γνώσεις αναφορικά με τις δυνάμεις της Συμμαχίας, ενώ απειλείται και η ικανότητα ακριβού μαχητικού πέμπτης γενιάς F-35. «Η υπόθεση είναι ότι ο Ερντογάν, που έγινε πολύ πιο ύποπτος μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 εναντίον του, θέλει να μπορεί να καταρρίψει αμερικανικά και ισραηλινά αεροσάφη, σαν αυτά που χρησιμοποίησε η δική του πολεμική αεροπορία στην απόπειρα του πραξικοπήματος. “Όποτε συζητούμε για τη Ρωσία” στο ΝΑΤΟ “όλοι σκέφτονται τους S-400 και ουδείς λέει κάτι”, λέει ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος μίλησε με την προϋπόθεση της ανωνυμίας για να συζητήσει ένα ευαίσθητο θέμα. “Είναι μια σημαντική παραβίαση της αεροπορικής άμυνας του ΝΑΤΟ και δεν συζητείται καν”. Αντίθετα το ΝΑΤΟ υποθέτει ότι με κάποιο τρόπο θα επιλύσουν το πρόβλημα οι συνομιλίες Ουάσιγκτον- Άγκυρας, αλλά η πρώτη είναι διχασμένη και ο Ερντογάν μιλά μόνον με τον Τραμπ», σημειώνουν οι ΝΥΤ.

Η γαλλοτουρκική κόντρα

Παράλληλα αναφέρεται και στην ασαφή πολιτική της ΕΕ και του ΟΗΕ έναντι της Τουρκίας ή της Λιβύης, όπου η Άγκυρα με τη στρατιωτική της υποστήριξη σε μια «αποτυχημένη» κυβέρνηση αποσπά ως αντάλλαγμα μερίδιο από τους πλούσιους ενεργειακούς πόρους της Λιβύης. Ενώ η ΕΕ έχει αποστολή να ενισχύσει την τήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, δεν ισχύει το ίδιο και για το ΝΑΤΟ. Τον Ιούνιο τρία τουρκικά πολεμικά πλοία ήρθαν αντιμέτωπα με τη γαλλική φρεγάτα Courbet κοντά στη Λιβύη. Η Tουρκία υποστήριξε ότι το πλοίο της δεν μετέφερε όπλα, αλλά βοήθεια και αρνήθηκε ότι παρενόχλησε τη φρεγάτα, το θέμα ερευνάται από το ΝΑΤΟ, αλλά ο Εμανουέλ Μακρόν επωφελήθηκε για να επαναλάβει ότι το ΝΑΤΟ πλησιάζει τον «εγκεφαλικό θάνατο» αφού δείχνει ανίκανο να επιβληθεί στην Τουρκία ή να δράσει με συντονισμένο πολιτικό τρόπο – κατηγορία που είχε διατυπώσει για πρώτη φορά το περασμένο φθινόπωρο, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ – μετά από τηλεφώνημα με τον Ερντογάν – αποφάσισε να αποσύρει τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις από τη βόρεια Συρία, όπου το ΝΑΤΟ πολεμά το ΙSIS.

Σύμφωνα με τον πρώην Αμερικανό πρέσβη στο ΝΑΤΟ, Ίβο Ντάλντερ, η γαλλοτουρκική κόντρα στο ΝΑΤΟ χρονολογείται από το 2011, όταν η Συμμαχία αποφάσισε να επέμβει στη Λιβύη κατά του Μουαμάρ Καντάφι. “Η Γαλλία με την πολιτική της εκκοσμίκευσης φοβάται ότι η επανένταξη από τον Ερντογάν του Ισλάμ στην πολιτική ατζέντα θα εξαπλωθεί στη βόρεια Αφρική, θα ενθαρρύνει τις ισλαμικές πολιτοφυλακές και θα βλάψει τη γαλλική σφαίρα επιρροής”, όπως επισημαίνει ο Σονέρ Τσαγαπτάι, διευθυντής του τουρκικού ερευνητικού προγράμματος του Ινστιτούτου Πολιτικής της Εγγύς Ανατολής στην Ουάσιγκτον.

Οι ενεργειακές βλέψεις της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο

Οι ΝΥΤ σημειώνουν ότι το τελευταίο σημείο ανάφλεξης προέκυψε από το αίτημα της Τουρκίας για μοιρασιά των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν το 2015 στην ανατολική Μεσόγειο και οδήγησαν σε συμφωνίες και συμμαχίες μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου.

Οι διεκδικήσεις για τη θαλάσσια δικαιοδοσία αμφισβητούνται από την Τουρκία και «ο Ερντογάν παραπονέθηκε τον Ιούνιο ότι “στόχος τους ήταν να φυλακίσουν τη χώρα μας, που διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο, σε μια παράκτια λωρίδα, από όπου μόνον ψάρια με καλάμι μπορείς να ψαρέψεις”. Έστειλε μετά σκάφη παρακολούθησης και γεωτρύπανα για έρευνες ανοιχτά της Κύπρου για να κάνουν έρευνες, προκαλώντας ευρωπαϊκές κυρώσεις κι είπε ότι θα έκανε το ίδιο και κοντά στη Ρόδο, ωθώντας τους Έλληνας να απειλήσουν με πόλεμο. Την περασμένη εβδομάδα η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ παρότρυνε τον Ερντογάν να βάλει φρένο όσο διαρκούν οι συνομιλίες», γράφουν οι ΝΥΤ.

Το νέο μοντέλο της Τουρκίας

Η αμερικανική εφημερίδα επεισημαίνει ότι μολονότι πολλοί έβλεπαν στη διάρκεια της «αραβικής άνοιξης» προ δεκαετίας την Τουρκία ως μετριοπαθές δημοκρατικό πρότυπο, η γειτονική χώρα έχει αλλάξει υπό τον Ερντογάν που κινητοποίησε τις μάζες των ευσεβών μουσουλμάνων ψηφοφόρων στην επαρχία. «Πιστός μουσουλμάνος ο Ερντογάν έγινε πιο εθνικιστής και αυταρχικότερος, ειδικά στον απόηχο της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016, όπου εξαπέλυσε πογκρόμ και φυλάκισε πολλούς Τούρκους θιασώτες του κοσμικού μοντέλου, δικαστές, δημοσιογράφος και διοικητές στο στρατό. Διέρρηξε οριστικά τις σχέσεις με την τουρκική εκκοσμίκευση, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη απόφασή του να μετατραπεί η Αγία Σοφία από μουσείο σε ταζμί, ενώ προωθεί τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες του στην περιοχή υποβαθμίζοντας παλαιότερες συμμαχίες για να προωθήσει τουρκικά συμφέροντα».

• New York Times
• Τουρκία