Tα highlight της Βουλής: Τα μνημόνια, το σύμφωνο συμβίωσης, οι «Πρέσπες» και η διάλυση των «μικρών

Με έναν αξιοσημείωτο κύκλο εργασιών συνολικής διάρκειας τριών χρόνων, εννέα μηνών και 23 ημερών ολοκληρώθηκαν και τυπικά οι εργασίες της ΙΖ Κοινοβουλευτικής Περιόδου.

Εργασίες που σημαδεύτηκαν -κυρίως τα πρώτα χρόνια- από δύσκολα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής με παρεμβάσεις σε ένα ευρύτερο φάσμα πολιτικής, στη λογική των μνημονιακών περικοπών αλλά και επιλογές επίλυσης διακρατικών αντιπαραθέσεων που προκάλεσαν σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ των κομμάτων, οδηγώντας σε αλλεπάλληλες μετακινήσεις βουλευτών και συνάμα στη διάλυση τριών κομμάτων.

Παράλληλα, όμως, πέρασαν και νομοσχέδια επέκτασης κοινωνικών δικαιωμάτων, ενώ ολοκληρώθηκε η εθνική περιπέτεια των προγραμμάτων διάσωσης με την επιστροφή της χώρας στις αγορές και την -προς ώρας- επίτευξη των πρωτογενών πλεονασμάτων.

Ακόμα, εκκίνησε και ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της αναθεωρητικής του Συντάγματος, διαδικασία με την προτείνουσα Βουλή να θέτει επί τάπητος 42 συνολικά αλλαγές σε άρθρα και διατάξεις, τις οποίες θα κληθεί να επισφραγίσει προσδίδοντάς τους περιεχόμενο η επόμενη Βουλή.

Μέτρα και αξιολογήσεις

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα μνημόνια, το τρίτο, ήταν εμπροσθοβαρές, γεγονός που έδωσε τη δυνατότητα στη κυβέρνηση να περάσει την πλειοψηφία των δύσκολων κοινωνικά μέτρων την πρώτη διετία της κοινοβουλευτικής Περιόδου.

Η αρχή έγινε τον Νοέμβριο του 2015 με την ψήφιση πολυνομοσχεδίου που μεταξύ άλλων περιείχε μέτρα για το καθεστώς προστασίας της Α’ κατοικίας και τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στο κρασί. Ήταν εκείνη ακριβώς η περίοδος που η πλειοψηφία γνώρισε και τις πρώτες της απώλειες, με τις αποχωρήσεις του Στ. Πααγούλη και του Ν. Νικολόπουλου από ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ αντίστοιχα. Τότε μάλιστα, παραιτήθηκε από το βουλευτικό αξίωμα, Γαβριήλ Σακελαρίδης, διαφωνώντας ανοιχτά με την μνημονιακή πολιτική της κυβέρνησης.

Λίγο καιρό αργότερα, τον Μάιο του 2016, η Ολομέλεια της Βουλής εγκρίνει τις αλλαγές στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, του λεγόμενου νόμου Κατρούγκαλου, που επιφέρει περικοπές στις επικουρικές συντάξεις εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων από τις ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ που πραγματοποιούν συλλαλητήρια στο κέντρο της Αθήνας. Μετά το πέρας εκείνου του καλοκαιριού, η κυβέρνηση φέρνει νέο πακέτο δύσκολων μέτρων που περιλαμβάνει το περίφημο υπερταμείο, συγκεντρώνοντας τα πυρά της αντιπολίτευσης . Είναι η στιγμή που ακόμα μια βουλευτής της πλειοψηφίας η Βασιλική Κατριβάνου, «κατεβαίνει» από το άρμα, παραχωρώντας την θέση της στον Γ. Κυρίτση.

Καθώς το πρόγραμμα εξελίσσεται, η κυβέρνηση συνεχίζει να περνά τις αξιολογήσεις από τη Βουλή, προκειμένου να προχωρούν οι αποταμιεύσεις των χρημάτων από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης. Στο πλαίσιο αυτό, στις αρχές του Ιούνη του 2017, το Κοινοβούλιο ολοκληρώνει την β’ αξιολόγηση με την ψήφιση μέτρων όπως η προληπτική μείωση των συντάξεων και αύξηση του αφορολόγητου ορίου αλλά και τη κατάργηση- επί της ουσίας- του ΕΚΑΣ για εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους.

Τον Γενάρη του 2018, ολοκληρώνεται η ψήφιση των μέτρων της Γ’ αξιολόγησης και τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου της Δ’ και τελευταίας του τρίτου μνημονίου. Μέχρι τότε, το ενδιαφέρον έχει περάσει στη σφαίρα των Εθνικών θεμάτων και τη διαχείριση του Μακεδονικού.

Προς το τέλος της θητείας της, η απερχόμενη βουλή πάντως πέρασε -μετά από πολλά χρόνια- και θετικά μέτρα υπεράσπισης λαϊκών δικαιωμάτων, όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού και των συλλογικών συμβάσεων, μείωση φορολογίας και αναστολή στις περικοπές συντάξεις και μείωσης αφορολόγητου.

Κοινωνική πολιτική, δικαιώματα και εκλογικό σύστημα

Μέσα σε αυτά τα 3,5 και πλέον χρόνια υπήρξαν παρεμβάσεις άσχετες με την οικονομία και την «τσέπη» των φορολογούμενων που προκάλεσαν εντάσεις, τριβές αλλά και ζυμώσεις μεταξύ των κομμάτων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απλής αναλογικής που ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2016 αλλά δεν κατάφερε να συγκεντρώσει 200 «ναι» για να ισχύει άμεσα (έμεινε στα 179).

Θετικά τοποθετήθηκε πέραν των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και η ΕΚ, το ΚΚΕ δήλωσε παρών, ενώ μεγάλη αναστάτωση προκάλεσε η επιλογή του ΚΙΝΑΛ να καταψηφίσει παρά την επί της αρχής συμφωνία του. Νωρίτερα πάντως, στα τέλη του 2015, «πέρασε» το λεγόμενο σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια συγκεντρώνοντας 191 ψήφους. Στην επίμαχη δε ψηφοφορία εκτός του ΣΥΡΙΖΑ, υπέρ ψήφισαν οι ΚΙΝΑΛ, Ένωση Κεντρώων και Ποτάμι, ενώ διχασμένοι εμφανίστηκαν τόσο η ΝΔ όσο και οι ΑΝΕΛ. Αναστάτωση σε όλες τις ΚΟ- μεταξύ αυτών και του ΣΥΡΙΖΑ- προκάλεσε πάντως και η υπερψήφιση, τον Μάιο του 2018 του νομοσχεδίου για την υιοθεσία και αναδοχή ειδικά το άρθρο 8 που έδινε εμμέσως την εν λόγω δυνατότητα και σε ομόφυλα ζευγάρια.

Επίσης, τους πρώτους μήνες του ’18 ξέσπασε μεγάλη τριβή εντός της κυβερνητικής πλειοψηφίας για το νομοσχέδιο που αφορούσε στην επανακατανομή των επιδομάτων σε γονείς, πολύτεκνους και μη. Τότε, γεννήθηκε και ο… αστικός μύθος που ήθελε την κ. Φωτίου να αρνείται σε βουλευτές να αναπροσαρμόσει τα επιδόματα για τους τρίτεκνους με την δικαιολογία πως «δεν μας ψηφίζουν».

Τηλεοπτικές άδειες

Σε κάθε περίπτωση, το νομοσχέδιο που από πολλούς θεωρήθηκε ως η πρώτη μεγάλη ήττα της κυβέρνησης ήταν το νομοσχέδιο του Νίκου Παππά για τις τηλεοπτικές άδειες.

Οι ρυθμίσεις κατατέθηκαν νωρίς, σχεδόν αμέσως μετά την επανεκλογή του 2015 (τέλη Οκτώβρη) και σημαδεύτηκαν από σφοδρότατες αντιπαραθέσεις μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Ωστόσο, σχεδόν ένα χρόνο μετά, το ΣτΕ (27/9/16) έκρινε αντισυνταγματικό το άρθρο του νομοσχεδίου που αφορούσε στον αριθμό των αδειών και βασιζόταν στην περίφημη έκθεση του ινστιτούτου της Φλωρεντίας.

Ο νόμος άλλαξε με τροπολογία και στο πέρασμα του χρόνου πολλές από τις διατάξεις του διαφοροποιήθηκαν, ενώ μετά από πολύ κόπο και μεγάλα βάσανα η Βουλή κατάφερε να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία στην Διάσκεψη των Προέδρων και να αλλάξει την σύνθεση του ΕΣΡ για να ξεκινήσει την διαγωνιστική διαδικασία.

Πρέσπες

Πρόκειται για την μητέρα των μαχών της Βουλής που πέρασε. Η συμφωνία για την αλλαγή του ονόματος των γειτόνων σε Βόρεια Μακεδονία αποτέλεσε την αφορμή για σοβαρότατες αλλαγές στη σύνθεση των κοινοβουλευτικών ομάδων όχι μόνο εκείνων που στηρίξαν την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα αλλά και του συνόλου των κομμάτων.

Στις 16/6/18 ο Κυριάκος Μητσοτάκης– σε μια κίνηση ματ- κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης αξιώνοντας να «πάρει το στυλό της υπογραφής της συμφωνίας από τα χέρια» των κ.κ. Τσίπρα και Κοτζιά.

Οι ΑΝΕΛ, μετά από αλλεπάλληλες εσωκομματικές συνεννοήσεις παίρνουν την απόφαση να μη ρίξουν την κυβέρνηση με τον Πάνο Καμμένο να βλέπει τον συνεπώνυμο του Δημήτρη και λίγο αργότερα τον Γ. Λαζαρίδη να ανεξαρτητοποιούνται. Με αφορμή μάλιστα την υπερψήφιση της συμφωνίας, φέτος τον Γενάρη, έγιναν τεκτονικές αλλαγές στην ανθρωπογεωγραφία της Βουλής.

Η κυβέρνηση κατόρθωσε να επιβιώσει, τραβώντας βουλευτές των ΑΝΕΛ, οι οποίοι αποχώρησαν από την κυβέρνηση και σχεδόν μοιραία έχασαν και την Κοινοβουλευτική τους Ομάδα. Αντίστοιχη μοίρα είχαν Ποτάμι και Ένωση Κεντρώων, καθώς οι βουλευτές άρχισαν να συσπειρώνονται γύρω από τους δύο βασικούς πόλους του πολιτικού συστήματος, διαμορφώνοντας εκ νέου προϋποθέσεις δικομματισμού μετά από αρκετά χρόνια πολιτικής κρίσης.

Η κυβέρνηση όμως πλήρωσε ακριβά τις επιλογές της καθώς πέραν των συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας στους δρόμους της πρωτεύουσας (οι μεγαλύτερες επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ) είχε ν’ αντιμετωπίσει και το κοινοβουλευτικό παράδοξο της «λευκής ψήφου» των «6» που την στήριζαν αλλά παρέμειναν ανεξάρτητοι. Κάπως έτσι γεννήθηκε και αυτό που η αντιπολίτευση αποκάλεσε με στόμφο ως «κυβέρνηση κουρελού».

Συνταγματική Αναθεώρηση

Κάπου ανάμεσα στη δημόσια συζήτηση για τις Πρέσπες και τον καθημερινό κομματικό ανταγωνισμό, η Βουλή ολοκλήρωσε τις διαδικασίες της πρώτης φάσης της αναθεώρησης του Συντάγματος του ’75.

Ωστόσο, οι διαγκωνισμοί εντός και εκτός Βουλής δεν επέτρεψαν στην διαδικασία να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων με αποτέλεσμα το μέλλον της να θεωρείται αβέβαιο, καθώς η ΝΔ- εφόσον εκλεγεί στην κυβέρνηση- δεν έχει ξεκαθαρίσει αν θα συνεχίσει από εκεί που σταμάτησε η προηγούμενη Βουλή ή αν θα ξεκινήσει πάλι από την αρχή για να θέσει τις δικές της βάσεις.

Μέχρι στιγμής πάντως, από τις πρώτες ψηφοφορίες, αξιοσημείωτες είναι οι προτάσεις που αφορούν την αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από την διάλυση της Βουλής, αλλά και η αλλαγή του άρθρου 86 για την ποινική ευθύνη υπουργών με την αυστηροποίηση του. Αντίθετα, μάλλον περιορισμένο ήταν το εύρος των παρεμβάσεων σε ζητήματα όπως ο χωρισμός της εκκλησίας από την πολιτεία (άρθρο 3)- που ήδη θα πρέπει να θεωρείται απίθανο να προχωρήσει- καθώς και το άρθρο 16 για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.

• Βουλή
• Μνημόνιο
• συμφωνία των Πρεσπών
• Σύμφωνο συμβίωσης
• συνταγματική αναθεώρηση
• τηλεοπτικές άδειες