Ο άγνωστος διάλογος Μέρκελ – Ολάντ για το Grexit μετά το δημοψήφισμα

Έναν άγνωστο διάλογο μεταξύ της καγκελαρίου της Γερμανίας Άγνκελα Μέρκελ και του τότε προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015, φέρνει στο φως της δημοσιότητας το βιβλίο «η Τελευταία Μπλόφα», όπου περιλαμβάνεται το παρασκήνιο της εξάμηνης διαπραγμάτευσης της πρώτης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.

Σε συνάντηση που είχαν λίγο μετά το δημοψήφισμα –όπου ως γνωστό είχε επικρατήσει το «όχι» με συντριπτικό ποσοστό- Μέρκελ και Ολάντ εξέτασαν διάφορα σενάρια αναφορικά με την τύχη της Ελλάδας, εκ των οποίων και το Grexit.

Σύμφωνα με το βιβλίο, απόσπασμα του οποίου αναπαρήγαγε ο τηλεοπτικός σταθμός ΣΚΑΪ, Μέρκελ και Ολάντ είχαν τον εξής διάλογο:

• Ολάντ: Τα πάντα πλέον εξαρτώνται από εμάς. Προτείνω να το συζητήσουμε και στο τέλος ό,τι και αν βγει, να συμφωνήσουμε. Αν διαφωνήσουμε όλα τελείωσαν.
• Μέρκελ: Έχω δύο επιλογές. Είμαι εντάξει και με τις δύο: Η Ελλάδα μένει ή η Ελλάδα φεύγει [από το ευρώ]. Αλλά δεν είμαι διατεθειμένη να το κάνω, χωρίς τη δική σου σύμφωνη γνώμη.
• Ολάντ: Και για μένα το ίδιο ισχύει… Ας δούμε τι σημαίνει καθεμία από τις επιλογές.

Η συνάντηση διήρκησε 45 λεπτά και πράγματι, συζητήθηκαν όλες οι επιλογές. Το αποτέλεσμα γνωστό: Μέρκελ και Ολάντ συμφώνησαν να κρατήσουν την Ελλάδα στην ευρωζώνη. Ακολούθησε η Σύνοδος Κορυφής, συνομολογήθηκε το τρίτο μνημόνιο και τα υπόλοιπα είναι ιστορία…

Τι ακολούθησε

Σύμφωνα με το βιβλίο που βασίζεται σε 230 ώρες συνεντεύξεων «off the record» και σε απόρρητα και μη έγγραφα, υπήρχε επίσης και ένα μυστικό σχέδιο της Κομισιόν για τις καταστροφικές επιπτώσεις ενός Grexit με την κωδική ονομασία «Η προσχώρηση της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

Παρασκευή 10 Ιουλίου 2015, πέντε μέρες μετά το δημοψήφισμα και μόλις δύο μέρες μετά το αίτημα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για ένα νέο πρόγραμμα, τα πνεύματα μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωζώνης παραμένουν οξυμένα. Ετσι, ενώ ΕΚΤ και Κομισιόν έχουν ανταποκριθεί θετικά στο ελληνικό αίτημα, η Γερμανία κυκλοφορεί μια πρόταση σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα πρέπει να φύγει από την Ευρωζώνη αν δεν συμφωνήσει σε πιο σκληρές μεταρρυθμίσεις.

«Η πρόταση της Παρασκευής, που παρουσιάστηκε σε μια επιλεγμένη ομάδα υψηλόβαθμων αξιωματούχων, καθιστούσε σαφές ότι η έξοδος από το ευρώ, τουλάχιστον προσωρινά, ήταν τώρα στο τραπέζι», υπενθυμίζει με δραματικό τρόπο ένα βιβλίο για την ιστορία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και τον ρόλο του στη σταθεροποίηση του ευρώ την περίοδο της κρίσης, που κυκλοφόρησε χθες από τον ΕSM (Safeguarding the Euro in Times of Crisis: The inside story of the ESM).

Είχε προηγηθεί το δραματικό πρώτο εξάμηνο του 2015, στη διάρκεια του οποίου, όπως αποκαλύπτει ο επικεφαλής της αποστολής του ESM στην Ελλάδα Νικόλα Τζιαμαριόλι, ο μηχανισμός προετοιμάστηκε ακόμη και για την προοπτική χρεοκοπίας της Ελλάδας. «Γύρω στον Μάρτιο με Ιούλιο κλιμακώσαμε τη διαδικασία, ειδικά για την Ελλάδα», είπε. «Δημιουργήσαμε έναν χώρο έκτακτης ανάγκης, σε περίπτωση που υπήρχε χρεοκοπία, με διαδικασίες για τις νομικές πράξεις που θα έπρεπε να υπογραφούν κ.λπ. Ηταν μια πρόκληση. Σκοπός ήταν να καθησυχαστούν τα κράτη-μέλη ότι ήμασταν προετοιμασμένοι για κάθε πιθανό αρνητικό γεγονός».

Γεμάτο αποκαλυπτικές μαρτυρίες, από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων της κρίσης, το βιβλίο θα μπορούσε να είναι μυθιστόρημα με «ηρωίδα» την Ελλάδα, στην οποία είναι αφιερωμένα τα 6 από τα 40 κεφάλαιά του. Σε αυτήν, άλλωστε, κατευθύνθηκαν δάνεια έκτακτης ανάγκης 289 δισ. ευρώ σε διάρκεια 8 ετών (μαζί με του ΔΝΤ), «ένα ποσό χωρίς ανάλογο στη σύγχρονη οικονομική ιστορία», όπως επισημαίνεται από τον βασικό πιστωτή της χώρας, τον ESM. Σε αντάλλαγμα, στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM, στην 8ετία, η χώρα έλαβε 450 μέτρα πολιτικής, θυμίζει το βιβλίο.

Οι μαρτυρίες δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το πόσο κοντά βρέθηκε η χώρα σε μια καταστροφική έξοδο από την Ευρωζώνη. Πριν από την παρουσίαση του γερμανικού εγγράφου της 10ης Ιουλίου, ο ίδιος ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, υπενθυμίζεται, είχε πει ότι η Ε.Ε. είχε έτοιμο ένα λεπτομερές σχέδιο για Grexit, αν και προσωπικά συνέχιζε να είναι αντίθετος. Στη σύνοδο της 12ης Ιουλίου συμφωνήθηκε τελικά να υπάρξει ένα τρίτο πρόγραμμα για την Ελλάδα, αποτρέποντας την απειλή.

«Τον Ιούνιο του 2015, η Ελλάδα ήταν πολύ κοντά στην άκρη του γκρεμού. Το Grexit ήταν πολύ πολύ κοντά και είμαι εξαιρετικά ευτυχής που κατέστη δυνατόν να το αποτρέψουμε», λέει ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος για άλλη μία φορά προσπαθεί να δικαιολογήσει, μιλώντας στους συγγραφείς του βιβλίου, τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ κατά το μοιραίο πρώτο εξάμηνο του 2015. Υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση έκανε μια προσπάθεια καλής πίστης να ανταποκριθεί στη δυσαρέσκεια του ελληνικού λαού εξαιτίας των προγραμμάτων προσαρμογής. «Αξιζε μια προσπάθεια», λέει.