current views are: 1

17 Απριλίου 2019
Δημοσίευση15:09

Μεγάλη Τετάρτη στο Μέγαρο με την Τρίτη Λειτουργία του Μπρούκνερ από την Κ.Ο.Α.

 

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών συμμετέχει στην κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας με ένα από τα αριστουργήματα εκκλησιαστικής μουσικής του 19ου αιώνα

Δημοσίευση 15:09’
αρθρο-newpost

 

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών συμμετέχει στην κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας με ένα από τα αριστουργήματα εκκλησιαστικής μουσικής του 19ου αιώνα

 

Το εκφραστικό βάθος, η ενορχήστρωση και η μορφολογική διαύγεια την κατατάσσουν στα αριστουργήματα της εκκλησιαστικής μουσικής του 19ου αιώνα.  Έργο, που επενδύει ιδανικά την κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας, καθώς εκφράζει το βαθύ θρησκευτικό αίσθημα του Άντον Μπρούκνερ. Η μνημειώδης Τρίτη Λειτουργία του, την οποία η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα παρουσιάσει στην Πασχαλινή Συναυλία, αποτελεί καρπό της επιθυμίας να δοξάσει τον Θεό αλλά και των επιρροών που του άσκησαν η ορχηστρική παράδοση της Κλασικής εποχής (Χάυντν, Μότσαρτ, Μπετόβεν) και οι Λειτουργίες του Σούμπερτ. Τον απαιτητικό ρόλο των σολίστ αναλαμβάνουν οι διακεκριμένοι λυρικοί ερμηνευτές Άννα Στυλιανάκη (υψίφωνος), Μαίρη- Έλεν Νέζη (μεσόφωνος), Μάριο Τζεφίρι (τενόρος) και Πέτρος Μαγουλάς (βαθύφωνος), οι οποίοι θα ενώσουν τις φωνές τους με τη Χορωδία της Ε.Ρ.Τ. και τη Μικτή Δημοτική Χορωδία Αθηνών. Τη συναυλία διευθύνει ο διεθνώς καταξιωμένος Μίχαελ Ζάντερλινγκ – γιος του θρυλικού αρχιμουσικού Κουρτ Ζάντερλινγκ- στην πολυαναμενόμενη πρώτη εμφάνιση στη χώρα μας ως μαέστρος.

Το πρόγραμμα με μια ματιά
ΑΝΤΟΝ ΜΠΡΟΥΚΝΕΡ (1824–1896)
Λειτουργία αρ.3 σε φα ελάσσονα

ΣΟΛΙΣΤ
Άννα Στυλιανάκη, υψίφωνος
Μαίρη-Έλεν Νέζη, μεσόφωνος
Μάριο Τζεφίρι, τενόρος
Πέτρος Μαγουλάς, βαθύφωνος

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
Μίχαελ Ζάντερλινγκ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ
Χορωδία της Ε.Ρ.Τ.
Μικτή Δημοτική Χορωδία Αθηνών

Για την ιστορία…
ΑΝΤΟΝ ΜΠΡΟΥΚΝΕΡ (1824 – 1896)
Ο Αυστριακός συνθέτης (και οργανίστας) Άντον Μπρούκνερ αναζητούσε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1860 μία καλή επαγγελματική ευκαιρία, που θα του έδινε τη δυνατότητα να εγκατασταθεί στη Βιέννη φεύγοντας από την αυστριακή επαρχία (Λιντς) όπου ζούσε. Τον Φεβρουάριο του 1867, ενώ ο Μπρούκνερ εργαζόταν ακόμα ως οργανίστας στον καθεδρικό ναό του Λιντς, η Λειτουργία του σε ρε ελάσσονα παίχτηκε στο παρεκκλήσι της αυστριακής αυτοκρατορικής Αυλής της Βιέννης υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού της Αυλής, Γιόχαν Χέρμπεκ. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που μουσική του Μπρούκνερ ακούστηκε στην Αυλή και η μεγάλη επιτυχία της οδήγησε εύλογα στην παραγγελία μίας νέας Λειτουργίας. Ωστόσο, την άνοιξη του 1867 ο συνθέτης βίωσε οξεία νευρική διαταραχή και από τον Μάιο ως τον Αύγουστο νοσηλεύτηκε στο σανατόριο του Μπαντ Κρόιτσεν (Άνω Αυστρία). Επιστρέφοντας υγιής στην κανονική του ζωή, ξεκίνησε να εργάζεται πάνω στη νέα Λειτουργία σε φα ελάσσονα από τον Σεπτέμβριο του 1867, για να την ολοκληρώσει ακριβώς έναν χρόνο αργότερα (Σεπτέμβριος 1868). Τον ερχόμενο Οκτώβριο διαδέχθηκε τον παλιό του δάσκαλο Σίμον Ζέχτερ στην προβεβλημένη θέση του Οργανίστα της Αυτοκρατορικής Αυλής και του Καθηγητή οργάνου, αρμονίας και αντίστιξης στο Ωδείο της Βιέννης.

Η πρεμιέρα της Λειτουργίας από την ορχήστρα και χορωδία της Αυλής προγραμματίστηκε αρχικά για τις 28 Νοεμβρίου 1868 αλλά διάφορες δυσκολίες δεν επέτρεψαν την πραγματοποίησή της. Νέες δοκιμές του έργου έγιναν τον Ιανουάριο 1869 υπό τη διεύθυνση του Γιόχαν Χέρμπεκ και υπήρξαν μάλλον καταστροφικές. Ο μαέστρος φέρεται να είπε χαρακτηριστικά στον Μπρούκνερ: «Ο Βάγκνερ έκανε λάθος με τον Τριστάνο, όπως έκανα κι εγώ με τη δική μου Συμφωνία σε σι ύφεση μείζονα· γιατί δεν μπορείς να παραδεχθείς κι εσύ ότι έκανες ανάλογο λάθος με τη Λειτουργία σου; Με τη Λειτουργία σε ρε ελάσσονα μπορώ να βγάλω άκρη αλλά αυτήν δεν μπορώ να την εκτελέσω, είναι αδύνατο να τραγουδηθεί.» Παρόλα αυτά, ο συνθέτης δεν έπαψε να πιστεύει στην καλλιτεχνική αξία του έργου του. Ως βαθιά πιστός χριστιανός, ο Μπρούκνερ είχε γράψει τη Λειτουργία -κατά δήλωσή του- θέλοντας να δοξάσει τον Θεό και γι’ αυτό πίστευε πως η πρεμιέρα ενός τέτοιου έργου όφειλε να γίνει σε εκκλησία. Έτσι, καλύπτοντας ο ίδιος τα έξοδα, οργάνωσε την πρώτη παρουσίαση της Τρίτης Λειτουργίας σε εκκλησία της Βιέννης στις 16 Ιουνίου 1872. Η ανταπόκριση του κοινού υπήρξε θερμότατη. Με την ευκαιρία επόμενων εκτελέσεων της Λειτουργίας, ο Μπρούκνερ (όπως συνήθιζε) προέβη σε διάφορες διορθώσεις στην παρτιτούρα της ως και το 1893.

Σε αντίθεση με τις αντίστοιχες τροποποιήσεις που γίνονταν στις Συμφωνίες του μετά τις εκτελέσεις τους, αυτές στη Λειτουργία υπήρξαν περιορισμένης έκτασης, χωρίς να συνιστούν στην ουσία διαφορετική εκδοχή του έργου.

Στη Λειτουργία σε φα ελάσσονα, όπως πριν και σε εκείνη σε ρε ελάσσονα, ο Μπρούκνερ αξιοποίησε τη σχετική ορχηστρική παράδοση της κλασικής εποχής (Χάυντν, Μότσαρτ, Μπετόβεν), καθώς και το δομικό πρότυπο των Λειτουργιών του Σούμπερτ. Η Λειτουργία αυτή ήταν το τελευταίο έργο που ο συνθέτης ολοκλήρωσε πριν μετοικήσει οριστικά στη Βιέννη. Ξεπερνά όλες τις προγενέστερες συνθετικές απόπειρες του Μπρούκνερ, φέρνοντας στο φως με τόλμη και διαύγεια το ιδιαίτερο συμφωνικό του ιδίωμα, που έμελλε να αποκρυσταλλωθεί λίγο αργότερα με τις μεγαλεπήβολες συμφωνίες του. Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα αριστουργήματα της εκκλησιαστικής μουσικής του 19ου αιώνα όσον αφορά στο εκφραστικό βάθος, την ενορχήστρωση αλλά και τη μορφολογική διαύγεια. Από εκεί και μετά, στα χρόνια της Βιέννης, ο Μπρούκνερ αφοσιώθηκε κατά κύριο λόγο στη σύνθεση συμφωνιών.

Παρακολουθώντας ευλαβικά το αδόμενο κείμενο, τα μέρη Kyrie, Sanctus και Agnus Dei έχουν το καθένα τριμερή δομή. Αντίθετα, το Benedictus εκτυλίσσεται με μεγαλύτερη ελευθερία. Το επίσης τριμερούς δομής Gloria, με την αργή ενδιάμεση ενότητα πάνω στο Qui tollis, βασίζεται σε μία παραλλαγή της φόρμας σονάτας: η επανέκθεση γίνεται αντίστροφα του αναμενομένου, με το Quoniam tu solus Sanctus να είναι μελωδικά ίδιο με το αρχικό Gratias, προτού επανέλθουν οι αρχικές δυναμικές χειρονομίες με το Cum sancto. Η καταφατική έναρξη του Credo ακολουθείται από δύο ενότητες αντιθετικού χαρακτήρα: το λυρικό Et incarnatus est και το θριαμβευτικό Et resurrexit, ενώ το εναρκτήριο θέμα του μέρους επιστρέφει στο Et in spiritum. Γενικότερα, αντιστικτικά «πυροτεχνήματα» εμφανίζονται έντονα στη Λειτουργία, όπως στη στιβαρή και δαιδαλώδη διπλή φούγκα στο Gloria (In Gloria Dei Patris. Amen) ή την καταληκτική φούγκα στο Credo (Et vitam venture saeculi. Amen), στην οποία μάλιστα παρεμβάλλονται απότομες, ηχηρές «αναφωνήσεις» του Credo. Με την έναρξη της Λειτουργίας (στα πρώτα μέτρα του Kyrie) ακούγεται ένα χαρακτηριστικό κατιόν μοτίβο τεσσάρων νοτών (φα – μι – ρε – ντο) σε φα ελάσσονα και το ίδιο ακριβώς μοτίβο επανεμφανίζεται στα δύο τελευταία μέτρα όλου του έργου αυτή τη φορά σε φα μείζονα, σηματοδοτώντας έτσι συμβολικά το σύνολο της μουσικής ως μία μακρά, εσωτερική πορεία από την ικεσία στην ευλογία.

Πασχαλινή συναυλία Κ.Ο.Α., Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Τετάρτη 24 Απριλίου, ώρα 20:30. Τιμές εισιτηρίων: 30€, 25€, 15€, 10€ και 5€ (εκπτωτικό)

19:45: Εισαγωγική ομιλία του Χαράλαμπου Γωγιού για τους κατόχους εισιτηρίων

 

 


σχετικα αρθρα