Ο Ρουβίκωνας, ο Πορτοσάλτε και ο Βασίλης Ραφαηλίδης…

Φθινόπωρο του 1993. Στην  Έκθεση  Βιβλίου, μια ομάδα νεαρών επιτίθεται στο περίπτερο των εκδόσεων «Νέα Θέσις». Αιτία, ο προσανατολισμός των  συγκεκριμένων εκδόσεων (ακραίες εθνικιστικές θέσεις, αντισημιτικές κ.α.).

Την επόμενη μέρα, μου τηλεφωνεί στην εφημερίδα ο αείμνηστος φίλος Βασίλης Ραφαηλίδης. Είχε στηλιτεύσει με το γνωστό ύφος του το γεγονός, χαρακτηρίζοντας την επίθεση φασιστικού χαρακτήρα. «Είδα και το δικό σου σχόλιο. Δεν καταλαβαίνουν οι άνθρωποι αυτοί ότι προξενούν μεγάλο  κακό στην  Αριστερά και στον Αναρχισμό, αν βέβαια  έχουν σχέση αυτές οι φασιστικές επιθέσεις με την Αριστερά και την Αναρχία».

Την επόμενη μέρα συναντηθήκαμε και μιλήσαμε για το γεγονός. Ήταν μια  συζήτηση που  ξεκινούσε από το  αυτονόητο, την ελευθερία της έκφρασης, κι έφτανε στον Μπακούνιν και τον Νετσάγεφ… Είπαμε  «κάτι να κάνουμε» για το θέμα αυτό. Πιθανώς,  ένα σχετικό δοκίμιο υπέρ της απόλυτης ελευθερίας του εκφράζεσθαι, εναντίον της τρομοκράτησης προσώπων και εναντίον της ποινικοποίησης ιδεών-όποιες κι αν είναι.

Λίγους μήνες αργότερα, το βιβλιοπωλείο «Νέα Θέσις» του Γιάννη Σχοινά, δέχεται εμπρηστική επίθεση και καταστρέφεται σχεδόν εξ  ολοκλήρου. Ο Βασίλης Ραφαηλίδης έξαλλος στο τηλέφωνο: «Είμαι στο καμένο βιβλιοπωλείο. Είναι εθνικιστής, ακροδεξιός και φασίστας ο Σχοινάς, αλλά δεν με νοιάζει. Κατέβηκα για να του συμπαρασταθώ» (Ο Βασίλης έμενε στην πολυκατοικία, στην οποία  στεγαζόταν το εν λόγω βιβλιοπωλείο, στην Ιπποκράτους).

Το βιβλιοπωλείο του Σχοινά, καθώς και άλλα του ίδιου ή παρόμοιου προσανατολισμού (π.χ. του Άδωνι Γεωργιάδη), δέχθηκαν μέσα στα  χρόνια πολλές εμπρηστικές και καταδρομικές επιθέσεις (π.χ. τον Οκτώβριο του 2007 , τον Ιούνιο του 2008 κλπ). Δυστυχώς, ελάχιστα ήταν τα καταδικαστικά σχόλια στις εφημερίδες.

Αλλά την «επαναστατική» μάνητα συγκεκριμένων ομάδων υπέστη, το 2018, και το «Εναλλακτικό Βιβιοπωλείο» του Γιώργου Καραμπελιά, στα Εξάρχεια. Λίγες κι εδώ οι αντιδράσεις. Από τις πλέον χαρακτηριστικές ήταν του Βαγγέλη Πισσία και του συναδέλφου Γιώργου Σταματόπουλου, στην «Εφημερίδα των Συντακτών».

Τώρα, με την  επίθεση του Ρουβίκωνα στο σπίτι του Άρη Πορτοσάλτε, θυμήθηκα την επίθεση των «Ρηγάδων» με γιαούρτια εναντίον του Θέμου μέσα στο γραφείο μας, στην «Ελευθεροτυπία». Θυμήθηκα το  βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη που έκαψαν κάποιοι αφιονισμένοι θρησκόληπτοι. Θυμήθηκα την επίθεση φανατικών και ακροδεξιών στο θέατρο Χυτήριο και άλλα συναφή κρούσματα.

Προπάντων θυμήθηκα τα λόγια του Βασίλη Ραφαηλίδη. Για το φασιστικού χαρακτήρα έγκλημα να καίγονται βιβλία οποιουδήποτε περιεχομένου. Για τον φασισμό καταδρομικών  επιθέσεων εναντίον προσώπων και εστιών  απο αντιφασίστες και προοδευτικούς ανθρώπους. Για την ελευθερία του εκφράζεσθαι και τον αγώνα εναντίον της ποινικοποίησης των ιδεών και των απόψεων.

Δυστυχώς,  δεν «κάναμε κάτι» με το δοκίμιο που λέγαμε να γράψουμε. Ο Βασίλης Ραφαηλίδης πέθανε αδόκητα το 2000. Αλλά η ζωή και το έργο του, η αγωνιστικότητα και το εύψυχον του τολμητία και αιρετικού γραφιά θα μείνουν εσαεί στη μνήμη των εν εγρηγόρσει…

Το σημερινό σημείωμα αφιερώνεται στη μνήμη του.

• Εξάρχεια